Klaar voor je eerste leidinggevende functie?
Je bent al jarenlang goed in je vak. Misschien zelfs een echte specialist – iemand waar collega’s naartoe komen voor oplossingen. Maar hoewel je hen graag adviseert, merk je dat je voor andere taken niet meer zo geïnspireerd bent als een tijdje geleden. En je voelt dat je toe bent aan een nieuwe stap. Beginnend leidinggevende lijkt je wel wat, liefst bij je huidige werkgever. Maar hoe bereid je je daarop voor? En hoe zorg je ervoor dat je gevraagd wordt als de kans zich voordoet?
Mijn ervaring met beginnend leidinggevenden
De afgelopen vier heb ik meer dan tweehonderd medewerkers van een van ’s lands grootste automotive concerns getraind in leiderschapsontwikkeling. De meesten waren doorgewinterde vakmensen die zich voorbereidden op hun eerste leidinggevende rol of daarin net gestart waren. Daarnaast verzorg ik al meer dan tien jaar leiderschapsprogramma’s bij verschillende organisaties, open én in-company. En op mijn 33ste stond ik zelf voor de uitdaging van beginnend leidinggeven.
Vanuit deze ervaringen wil ik je helpen om goed voorbereid aan je volgende stap te beginnen. In dit artikel stel ik je een aantal vragen vooraf.
1. Wat is jouw managementtalent?
Uit onderzoek van Gallup blijkt dat slecht 3 op de 10 lijnmanagers de juiste leiderschapstalenten hebben. Dat betekent dat 7 van de 10 leidinggevenden niet echt geschikt zijn voor hun rol.
De vijf belangrijkste managementtalenten volgens Gallup:
- Je team kunnen overtuigen met een inspirerende visie. Dit blijkt ook uit andere onderzoeken, bijvoorbeeld Zenger & Folkman (Harvard Business Review, juli 2014).
- Obstakels overwinnen met drive en assertiviteit.
- Een cultuur van accountability creëren: zelf verantwoording afleggen en collega’s aanspreken op hun resultaten.
- Bouwen aan psychologische veiligheid.
- Onbevooroordeeld besluiten nemen.
Kijk eens eerlijk naar jezelf: beschik jij over deze talenten? Of ben je bereid eraan te werken, wellicht onder begeleiding van een persoonlijke coach? Het verkrijgen van meer zelfinzicht in je natuurlijk talenten in het algemeen en je leiderschapstalent in het bijzonder is een belangrijke eerste stap in je leiderschapsontwikkeling.
2. Waarom wil je leidinggeven?
Een sterke innerlijke motivatie is cruciaal. De Duitse filosoof Friedrich Nietzsche zei ooit: “He who has a why to live for, can bear almost any how”. Zodra je weet waarom je wil leidinggeven, vergroot je je veerkracht – ook als het moeilijk wordt.
Ontwikkel dus een persoonlijke overtuiging waarom jij een stap naar beginnend leidinggeven wil zetten. Want er zullen ongetwijfeld momenten komen waarin je wordt uitgedaagd. Als jij je dan je “Why” herinnert, blijf je staan en doe je wat op dat moment gedaan moet worden.
3. Ben je bereid een rolmodel te zijn?
Als beginnend leidinggevende wordt er naar je gekeken. Je houding, keuzes en gedrag worden een voorbeeld voor je team.
Vraag jezelf bijvoorbeeld eens af:
- Durf ik nieuwe systemen en werkwijzen als eerste uit te proberen?
- Ga ik het gesprek aan wanneer iemand in mijn team structureel onderpresteert?
- Houd ik me aan afspraken en kom ik beloften na?
Goed leiderschap begint bij geloofwaardigheid. Immers, teams volgen geen functie, maar een persoon.
4. Hoe proactief ben je nou écht?
Stephen Covey’s eerste eigenschap uit De zeven eigenschappen van effectief leiderschap luidt: Wees proactief. De term proactiviteit heeft verschillende betekenissen:
- De verantwoordelijkheid nemen om verbeteringen aan te brengen.
- Niet afwachten, maar kansen zien en benutten.
- Denken in mogelijkheden in plaats van beperkingen.
Daarnaast betekent proactief zijn dat je steeds vaker in situaties bewust je responsgedrag kies in plaats impulsief te reageren vanuit een reflex. Dat kun je doen door even een stapje terug te doen, je af te vragen wat er precies gebeurt en wat dan handig is om te doen. Desnoods slaap je er een nachtje over.
Praktijkvoorbeeld
Onlangs coachte ik een senior verkoper die wilde ontdekken of leidinggeven iets voor hem was. Samen onderzochten we zijn potentieel en drijfveren om straks een voortrekkersrol in het verkoopteam te nemen, onder andere door een Quinn Leiderschap 360 graden feedback assessment te doen. Hij was een vakman die junior collega’s graag hielp, maar bleef vaak binnen zijn vertrouwde taken. Initiatief om werkprocessen te stroomlijnen nam hij zelden, ook al waren er volop kansen om campagnes te verbeteren of de samenwerking met de binnendienst soepeler te laten verlopen. En de ideeën die hij wel had, deelde hij te weinig met zijn manager, waardoor zijn invloed beperkt bleef. Herkenbaar voor veel vakexperts die de stap naar leiderschap maken.
Want leidinggeven begint niet bij vakkennis alleen. Het gaat om zichtbaar initiatief nemen, keuzes durven maken en je invloed bewust inzetten. Dat is de mentale omslag die jou helpt van goede vakman tot inspirerende leider te groeien.
5. Weet je wat er precies van je wordt verwacht en waar je aan begint?
Al vroeg in mijn loopbaan leerde ik het belang van duidelijke verwachtingen, zelfinzicht en goede ondersteuning. Deze lessen gebruik ik nog steeds om vakexperts te helpen de mentale stap te maken naar beginnend leidinggeven. Hieronder in het kort mijn verhaal.
Mijn verhaal
Toen ik 33 was ambieerde ik een rol als beginnend leidinggevende. Ik werkte als juridisch adviseur voor een grote schadeverzekeraar. Daar zag ik iedere dag hoe door roddel en achterklap in meerdere teams het werkklimaat psychologisch onveilig bleef, doordat de lijnmanagers niet ingrepen. Ook in mijn team werden collega’s uit elkaar gedreven door de “verdeel-en-heers”-tactiek van de informele leider en de laissez-faire stijl van de afdelingsmanager. Tot op een dag ik de kans kreeg om als Hoofd Commerciële Binnendienst bij een middelgrote verzekeringstussenpersoon te beginnen met leidinggeven en de veranderopgave meekreeg om drie losse teams beter met elkaar te laten samenwerken en tot een eenheid te vormen.
Ik had geen idee waar ik aan begon. Bovendien wist ik niet wat leidinggeven écht betekende. Daarbovenop was ik veel te optimistisch. Mede daardoor ging het mis: de medewerkers op mijn afdeling gingen in staking en ik werd ontslagen. Later kwam ik erachter dat ook andere factoren buiten mijn cirkel van invloed een rol speelden. Zo waren de twee aandeelhouders juridisch met elkaar in gevecht, waardoor de slagkracht van de directie werd ondermijnd. Evenmin kreeg ik een eigen budget, waardoor ik nauwelijks kon investeren in opleiding en training van mijn team.
De les
Mijn verhaal laat zien dat beginnend leidinggeven meer vraagt dan vakkennis en idealisme. Zonder inzicht in cultuur, verwachtingen en ondersteuning, loop je vroeg of laat tegen grenzen aan. Voor jou als beginnende leidinggevende is het dus essentieel om vooraf goed te onderzoeken in welke situatie je terechtkomt, heldere afspraken maakt – ook over voldoende budget om veranderingen te realiseren – en om te blijven leren. Dat vergroot de kans op succes en voorkomt dat je tegen onvoorziene barrières aanloopt. Met die realistische blik vergroot je niet alleen je eigen effectiviteit, maar kun je ook je team echt verbinden en inspireren.
De winst uit mijn mislukte managementavontuur
Door deze “mislukking” ben ik me gaan verdiepen in de psychologie van leiderschap en het wonderlijke mechanisme dat zich vaak onder de oppervlakte afspeelt tussen de teamleider en zijn team. Als ik deze ervaring niet had gehad, zou ik me nooit hebben beziggehouden met leiderschapsontwikkeling en teamdynamiek op de manier zoals ik dat nu doe.
Ik ben mijn commercieel directeur van destijds diep dankbaar dat hij mij de kans heeft gegeven daar en toen iets te leren wat mij heeft gevormd in mijn (bege)leiders rol. Want soms zijn het juist de moeilijke momenten die richting geven aan je leiderschapspad.
6. Kennen de mensen die jou kunnen helpen jouw ambitie voor beginnend leidinggeven?
Volgens recente cijfers worden 55% van alle beschikbare vacatures in ons land ingevuld door ‘referrals’ en mond-tot-mond reclame. Dat zal voor beschikbare lijnmanagement vacatures hoger zijn. Je zult dus moeten gaan netwerken, je ambities uiten en onderzoeken op haalbaarheid in gesprekken met mensen die jou verder kunnen helpen. Dat kun je het beste systematisch aanpakken. Gebruik hiervoor het Werkblad Netwerkplan, dat je hier kunt downloaden.
Het voeren van netwerkgesprekken is overigens ook een goede oefening in zelfpositionering. Jezelf overtuigend kunnen neerzetten door het vertellen van je eigen verhaal, inclusief een inspirerende visie op een bepaald onderwerp of vraagstuk, is een van de belangrijkste vaardigheden die je nodig hebt om succesvol te zijn in beginnend leidinggeven.
7. Weet je echt zeker dat je de stap wil maken naar beginnend leidinggeven?
Als je, ook na het lezen van dit artikel, nog steeds denkt blij te worden van beginnend leidinggeven, ga er dan voor. Want de wereld zit te springen om leiders die moreel en ethisch de juiste keuzen durven te maken met hart voor zowel de zaak als voor de mens. En die standvastig blijven in tijden van crises en chaos.
En als je daarbij ondersteuning wenst, meld je dan aan voor de Training Beginnend Leidinggeven. Je bent van harte welkom.
Mijn volgende blog
Een van de grote management auteurs, Warren Bennis, schrijft: “By the time we reach puberty, the world has shaped us to a greater extend than we realise. Our family, friends, and society in general have told us – by word and example – how to be. But people begin to become leaders at that moment when they decide for themselves how to be”.
In mijn volgende blog ga ik in op het belang van zelfinzicht en het ontwikkelen van een realistisch zelfbeeld als fundament voor succesvol leiderschap. En dat je, zoals Bennis schrijft, vrij bent in de keuze hoe jij als mens en als leidinggevende wilt zijn.